Әбу Насыр әл-Фараби — орта ғасырлардағы ұлы ғұламалардың бірі, философ, ғалым және ойшыл. Ол VIII-IX ғасырларда өмір сүріп, ислам әлемінің мәдениеті мен ғылымына үлкен үлес қосқан тұлға. Әл-Фараби жас кезінде білім алған қала ретінде Бағдадты (қазіргі Ирак) атап өтуге болады. Оның білім жолы философия, математика, астрономия, музыка, логика, медицина және көптеген басқа ғылымдар салаларын қамтыды. Ол білімін өз заманындағы ұлы ғалымдардан алды, әсіресе араб ғылымы мен грек философиясын терең меңгерді.
Әл-Фараби өз заманының көп саласында еңбек еткен ғалым болғандықтан, оның шығармашылығы әртүрлі тақырыптарды қамтиды. Сол кезеңдегі маңызды философиялық және ғылыми бағыттар бойынша көптеген еңбектер жазды. Еңбектердің көпшілігі араб тілінде жазылған.
Әл-Фарабидің философиясы әсіресе Аристотель мен Платонның ойларын терең түсінуге негізделген. Оның ең маңызды еңбектерінің бірі — «Философияның ұлы кітабы» (Іс-тәжірибе мен теорияның бірігуі), онда ол адамгершілік, саясат, мораль мен логика мәселелерін талқылайды. Оның еңбектерінде философия мен ғылымның, логиканың, этиканың негіздері және олардың қоғамға әсері туралы ойлар кездеседі.
Саран қаласының орталық қалалық кітапханасында әл-Фарабидың бірнеше еңбектері сақталған. Мысалы: «Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары» атты еңбекте ойшылдың идеалды қоғамның құрылымы мен оның тұрғындарының моральдық және этикалық қасиеттері туралы толығырақ айтады. Ол қоғамның дұрыс дамуы үшін адамдардың ақыл-ойы мен руханилығы маңызды екенін көрсетеді. Әбу Насыр әл-Фарабидың көптомдық еңбегі қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде басылып шыққан. Көптомдық басылымдар көбінесе әл-Фарабидың маңызды еңбектерін қамтиды, оның ішінде философиялық трактаттар, логикалық жұмыстар, музыка туралы зерттеулер және қоғам мен мемлекет туралы ойлары сияқты шығармалары бар. Мұндай басылымдар, әсіресе қазіргі Қазақстанда және оның шекарасынан тыс жерлерде, әл-Фарабидың мұрасын зерттеу және тарату процесін жетілдіруге ықпал етеді. Осы және өзге де кітаптар қызығушылықтарыңызды оятса Саран қаласының орталық қалалық кітапханасынан келіп оқуларыңызға болады.
Қорытындылай келе, әл-Фараби ұлы тұлға ретінде тек араб немесе ислам әлемінде ғана емес, бүкіл адамзаттың мәдениеті мен ғылымына үлкен әсер етті. Оның мұрасы бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтқан жоқ.
Ж. Құрышбекова,
Саран қаласының ОҚК
оқу залының кітапханашысы
