Жазда көптеген үй шаруасындағы әйел адамдар көкөністер, жемістер, жидектер, саңырауқұлақтар жинап, оларды герметикалық қақпақтармен орап, қысқа дайындайды. Бірақ консервілерді дайындау ережелерін сақтамаған жағдайда, консервілерде өлім қаупін тудыратын – ботулизм болуы мүмкін.
Ботулизм - ботулизм бактериялары шығаратын токсині бар тағамдарды тұтынудан туындайтын жіті тамақтан улану болып келеді. Ботулизм микробтары табиғатта және қоршаған ортада спора түрінде кең таралған. Споралар сыртқы ортада ұзақ уақыт сақталады, мұздатуға және кептіруге төзімді. Жемістер мен көкөністерге жеткенде, тамақ споралар оттегі болмаған кезде вегетативті формада өніп, токсин түзеді. Токсин 80 градус температурада 30 минут ішінде, 100 градус - 10 минут ішінде бұзылады.
Ботулизм - бұл өте өтпелі ауру.
Ластанған өнімді тұтынғаннан кейін алғашқы белгілер пайда болғанға дейін 2 сағаттан 10 күнге дейін созылады, бірақ көбінесе ауру 12-24 сағаттан кейін пайда болады. Көп жағдайда ботулизм жедел басталады. Бұл бірден бірнеше отбасы мүшелерінде немесе консервіленген салаттарды қолданған адамдарда болуы мүмкін. Ботулизм таяқшасы тек оттегі жоқ жағдайда, мысалы, герметикалық жабық консервіленген банкада шығаратын токсин қауіп тудырады.
Науқас адам басқаларға қауіп тудырмайды. Аурудан кейінгі иммунитет қалыптаспайды, сондықтан қайта жұқтыру әбден мүмкін.
Аурудың басталуы әдетте өткір. Науқастар іштің ауырсынуына, жүрек айнуына, құсуға, нәжістің бұзылуына шағымданады, содан кейін метеоризм, іш қату, іштің толу сезімі пайда болады. Осы бұзылулардың фонында неврологиялық симптомдар бірінші орынға шығады, пациенттер ауыздың құрғауына, бұлшықеттердің әлсіздігіне, көру қабілетінің бұзылуына (жақын жерде тұрған заттарды көре алмау) шағымданады.
Ботулизммен ауыратын науқастар көбінесе бас ауруына, әлсіздікке шағымданады. Мұның бәрі дене температурасының 39-40°C дейін көтерілуімен бірге интоксикация синдромының көрінісі болып табылады.
Жыл сайын облыс тұрғындары арасында үйде консервілеу өнімдеріне байланысты ботулизм жағдайлары тіркеледі, 2022 жылы үйде консервілеу өнімдерін («Лечо» салаты) пайдалануға байланысты 1 жағдай тіркелді.
Ботулизммен ауыру деңгейі төмен, бірақ өлім-жітім деңгейі жоғары. 5-10% жағдайда аурудан өлу қаупі бар.
Ботулизмнің алдын-алу тек өнеркәсіптік консервілерді қолдану болып табылады. Үйде келесі ережелерді сақтау керек:
- үйде (өнеркәсіптік емес) консервілеу өнімдерін (маринадталған саңырауқұлақтар, маринадталған қияр, қызанақ және т. б.), сондай-ақ герметикасы бұзылған, қампайған, тот басқан, деформациясы бар консервілерді сатып алмау және пайдалануға жол бермеу;
- көкөніс консервілерін дайындау кезінде келесі заттарды есте сақтау керек: тек жаңа піскен жемістерді, көкөністерді қолданыңыз және консервілеу алдында көкөністерді топырақ бөлшектерінен өте мұқият жуыңыз және тазалаңыз;
- консервілерді орау алдында кем дегенде 20 минут зарарсыздандыру керек, сірке қышқылының 1,5 - 2% ерітіндісін қосу керек;
- бүлінген көкөністерді, жемістерді, жидектер мен саңырауқұлақтарды сақтауға болмайды;
- саңырауқұлақтарды тұздауды герметикалық жабық банкаларда жасауға болмайды, саңырауқұлақтарды сақтаудың ең жақсы әдісі-тұздау және кептіру;
- консервіленген банкаларды ашпас бұрын тексеру керек, оларда ботулизм қоздырғышы дамыған кезде банкалардың түбі мен қақпағының қампайғаны байқалуы мүмкін.
Ботулиндік микробтар мен токсиндер көбінесе өнімнің сыртқы түрін, иісін және дәмін өзгертпейтінін есте ұстаған жөн. Қызмет көрсетер алдында тағамды және кез келген консервілерді қайнату немесе әбден қайнату, қуыру – ботулизмнің, басқа ішек ауруларының және тамақтан уланудың алдын алудың негізгі шаралары болып келеді.
Есіңізде болсын, ботулизм өте қауіпті ауру!
«Саран қалалық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасы» РММ
