САРАН ГАЗЕТI

ОБЛЫСТЫҚ СЕМИНАР ӨТТІ

: 04 Қараша 2022; 712

ҚАРАША АЙЫНЫҢ 1 ЖҰЛДЫЗЫНДА АБАЙ ҚҰНАНБАЕВ АТЫНДАҒЫ САРАН ЖОҒАРЫ ГУМАНИТАРЛЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІНІҢ 100 ЖЫЛДЫҒЫ АЯСЫНДА «ҰЛАҒАТТЫ ҰСТАЗДАРДЫҢ ҰЛЫ КӨШІН ЖАЛҒАСТЫРЫП, ОЙЫ ОЗЫҚ, БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ҰРПАҚ САБАҚТАСТЫҒЫН БАЙЛАНЫСТЫРУ» АТТЫ ОБЛЫСТЫҚ СЕМИНАР ӨТТІ.

Көбірек...

Байқаушыларға арналған Әдеп кодексі құрылды

: 03 Қараша 2022; 535

Сайлауға байқаушы ретінде қатысушылардың саны жыл сайын артып жатыр

Партиялық емес байқау орталығының ұйымдастыруымен «Байқаушы – дауыс берудің ашықтығының кепілі» тақырыбы аясында дөңгелек үстел кездеуі өтті, деп хабарлайды El.kz.

Отырысты өткізудегі мақсат – сайлаудағы тәуелсіз бақылаудың рөлі мен сайлау науқанының әділ өту барысының маңыздылығын түсіндіру болды.

Партиялық емес байқау орталығының төрағасы Төлеген Күнәділов сайлауға байқаушы ретінде қатысушылардың саны жыл сайын артып келе жатқандығы жайлы айтты.

«Сайлау науқанына халықтың байқаушы ретінде қатысуға ынтасы зор. 2019 жылы президент сайлауына байқаушы ретінде 44 000 адам қатысса, ал 2021 жылы парламент сайлауында 74 000 байқаушы болды. Яғни жыл сайын байқаушылар саны артуда», – деді ол.

Сондай-ақ Төлеген Күнәділов сайлауда байқаушының міндетін атқару барысында мәселе туындамас үшін Әдеп кодексін ойлап таптық деп отыр.

«Сайлау науқаны барысында заң бұзушылық байқаушылар тарапынан жиі кездесіп жатады. Сондықтан бұл мәселенің алдын алу үшін республикалық штаб өкілдерімен, Үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп байқаушының Әдеп кодексін шығардық. Оны енді Орталық сайлау комиссияна беруге ниеттеніп отырмыз», – деді Партиялық емес байқау орталығының төрағасы.

«Ардагер ҚБ басшысы Баян Ахметжанова Әдеп кодексін арнайы байқаушылардың заң тұрғысынан білімін арттыру үшін құрдық дейді.

«Қоғамда бір тәртіп болады. Барлығымыз оған бағынуымыз керек. Біз байқаушылардың көп болуына, өз құқығын толық білуіне атсалыссақ дейміз», – деді Баян Ахметжанова.

Іс-шара қорытындысы бойынша қатысушылар Әдеп кодексін қабылдап, оны Орталық сайлау комиссиясына жіберу туралы шешімге келді.

https://el.kz/bayqaushylarga-arnalgan-adep-kodeksi-quryldy_54632/

ЗАҢ КЕРУЕНІ АҚТАС КЕНТІНДЕ

: 02 Қараша 2022; 577

ӨҢІРДІҢ ҚАДАҒАЛАУШЫ ОРГАН ӨКІЛДЕРІ ҚАЗІР ЖҰРТШЫЛЫҚҚА ЖАҚЫН БОЛУ ҚАҒИДАТЫН ҰСТАНУДА. ОСЫ ОРАЙДА ҚАЗАН АЙЫНЫҢ 26 ЖҰЛДЫЗЫНДА САРАН ҚАЛАСЫНЫҢ ПРОКУРОРЫ НАҚЫШЕВ ЖАНҚОЗЫ ОЛЖАБАЙҰЛЫ БАСТАҒАН МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ ӨКІЛДЕРІ «ЗАҢ КЕРУЕНІ» АКЦИЯСЫМЕН АҚТАС КЕНТІНЕ АТ БАСЫН БҰРЫПТЫ.

Көбірек...

ЖАСТАР МӘСЕЛЕСІ: ҚИЫНДЫҚТАР МЕН ҚАУІПТЕР

: 02 Қараша 2022; 647

ҚАЗІРГІ КҮНІ БІЗ ҚОҚЫС ЖӘШІГІНЕН ТАБЫЛҒАН СӘБИГЕ ТАҢҚАЛМАЙМЫЗ. БҰЛ БАЛАЛАРДЫ, ӘДЕТТЕ, ӨЗДЕРІ СИЯҚТЫ БАСҚА БАЛАЛАР, ЯҒНИ ЖАСӨСПІРІМ-АНАЛАР ЖАСЫРЫН БОСАНҒАННАН КЕЙІН ТАСТАП КЕТЕДІ. ЖЫНЫСТЫҚ САУАТСЫЗДЫҚТЫҢ КЕСІРІНЕН ТАСТАНДЫ БАЛАЛАР ҒАНА ЗАРДАП ШЕКПЕЙДІ, ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ӨЗДЕРІ ЖЫНЫСТЫҚ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫҢ ҚҰРБАНЫ БОЛАДЫ, АБОРТ ЖАСАТАДЫ, ЖЫНЫСТЫҚ ЖОЛМЕН ЖҰҒАТЫН ИНФЕКЦИЯНЫ ТАРАТАДЫ, ЖҮКТІ БОЛЫП ҚАЛҒАНДЫҚТАН ЕРТЕ ОТБАСЫЛЫҚ ӨМІРГЕ АЯҚ БАСАДЫ. БҰЛ ТІЗІМ СОЗЫЛА БЕРЕДІ.

Көбірек...

ҚАЙЫРЫМДЫ ҚАЛТАЛЫ АЗАМАТТАР МЕН ЖАНАШЫР ЖАМАҒАТҚА МЫҢ АЛҒЫС!

: 02 Қараша 2022; 633

БЫЛТЫРҒЫ ЖЫЛДАН БАСТАП САРАН ШАҺАРЫНЫҢ ОРТАЛЫҚ МЕШІТІНДЕ ҚАЛАЛЫҚ КӘСІПКЕРЛЕР МЕН ҚАЙЫРЫМДЫ ЖАМАҒАТТЫҢ ҚОЛДАУЫМЕН КҮРДЕЛІ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫ ЖҮРГІЗІЛДІ.

Көбірек...

Бағдары айқын Әдеп жөніндегі кеңес

: 02 Қараша 2022; 526

Мемлекеттік қызметшілердің жұмыс пен тұрмыстағы жүріс-тұрыстарының стандарттарын реттеу мақсатында мемлекеттік тәртіпті нығайту бойынша елеулі өзгерістер орын алғандығы мәлім.

Көбірек...

Тіл - ел байлығы

: 02 Қараша 2022; 604

Туған елім – тірлігімнің айғағы,

Тілім барда айтылар сыр ойдағы,

Өссе тілім, менде бірге өсемін,

Көбірек...

Тіліміздің туын биік ұстайық!

: 02 Қараша 2022; 526

Қазақ тілі бұл – қазақ халқын әлемге танытқан ұлы Абайдың, қазақ әліпбиінің атасы Ахметтің, сырлы да сұлу шығармаларды тудырған Мұхтардың тілі. Ана тілі арқылы адамдар өз қуанышы мен толғанысын жеткізеді. Сондықтан да Тіл –қадірлі де қасиетті. Әркімнің ана тіліне деген құрметін анасына, ұлтына, Отанына көрсетілген құрмет деп білуіміз керек.

Көбірек...

Сайлаушылар тізіміне енгізу

: 31 Қазан 2022; 591

Қарағанды облысының прокуроры, 3-санатты мемлекеттік әділет кеңесшісінің үндеуі

: 28 Қазан 2022; 615

Конституцияға (83-бап) сәйкес прокуратура мемлекет атынан (заңда белгіленген шекте және нысандарда) заңдылықтың сақталуын жоғары қадағалауды жүзеге асырады және сотта мемлекеттің мүддесiн білдіреді.

Бұл функциялардың орындалуын прокуратура органдары сайлау процесінде де қамтамасыз етеді.

Президенттің кезектен тыс сайлауы өткізілетіні туралы жарияланған сәттен бастап прокуратура органдары сайлау науқанының барлық кезеңдеріне қатысты негізгі міндеттер мен ұйымдастырушылық іс-шараларды айқындады.

Жергілікті орындардағы прокурорлармен кеңес өткізіп, оларды сайлау туралы заңнама нормаларының мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз етуге бағыттадық.

21 қазаннан бастап (сағат 18:00-ден бастап) ең белсенді кезең – сайлау алдындағы үгіт басталды (ағымдағы жылғы 19 қарашада сағат 00:00-де аяқталады).

Оны өткізу тәртібі «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Конституциялық заңмен егжей-тегжейлі реттелген.

Белгіленген нормаларды сақтамау жауапкершілікке әкеп соғады.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексте сайлау алдындағы үгіттің тәртібі мен шарттарын бұзғаны үшін 9 бап көзделген.

Бұл келесі құрамдар:

- сайлау алдындағы үгiтті оған тыйым салынған кезеңде жүргiзу (102 – бап-15-тен 35 айлық есептiк көрсеткiшке дейінгі айыппұл).

- сайлау алдындағы үгітті жүргізу құқығына кедергі келтіру (103-бап – 20-дан 50 айлық есептiк көрсеткiшке дейінгі айыппұл);

- БАҚ арқылы сайлау алдындағы үгітті жүргізу шарттарын бұзу (112 – бап – 2 -дан 50 айлық есептiк көрсеткiшке дейінгі айыппұл).

Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы үгіт жүргізу шарттары «ҚР сайлау туралы» Конституциялық заңының 27-бабында (7-тармағы) белгіленген.

Анықтама: үгіт жүргізу шарттарының бұзылуына келесілер жатады:

1) сайлау науқанының бұқаралық ақпарат құралдарын біржақты жариялау, яғни сайлау алдындағы іс-шаралардың мақсаттарын, міндеттері мен нәтижелерін, сондай-ақ олармен байланысты оқиғалар мен фактілерді бұрмалау;

2) кандидаттың немесе саяси партияның ар-намысына, қадір-қасиетіне және іскерлік беделіне көрінеу нұқсан келтіретін үгіт материалдарын БАҚ-та жариялау, сондай-ақ теріске шығаруды тегін жариялау мүмкіндігін беруден бас тарту;

3) кандидаттардың БАҚ-та сөйлеп жатқан сөздерiн бөлу және сөйлеген сөздерiнен кейін iле-шала оларға түсініктеме жасау;

4) егер басқаларға келісім берілген жағдайда, бұқаралық ақпарат құралдарының кандидаттардың біріне эфир уақытын, баспа алаңын бөлуден бас тартуы.

Осы шарттарды бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік қарастырылған.

Сондай-ақ, үгіт жүргізу кезеңінде болуы мүмкін әкімшілік құқық бұзушылықтардың басқа да құрамдарын атап өткім келеді:

- анонимдік үгiттеу материалдарын дайындау немесе тарату («ҚР сайлау туралы» заңның 28-бабының 5-тармағына сәйкес барлық үгіт-насихат баспа материалдарында осы материалдарды шығарған ұйым, олардың басып шығару орны мен таралымы, тапсырысты жасаған тұлғалар, қандай қаражаттан төленгені туралы мәліметтер болуы тиіс) ӘҚБтК-нің 113-бабы бойынша әкімшілік айыппұл салуға (25 айлық есептік көрсеткіш) әкеп соғады.

- үгіт материалдарын қасақана жою, бүлдіру (114-бап – 15 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл);

- сайлауға байланысты қоғамдық пiкiрге сауал салуды жүргiзу шарттарын бұзу (120-бап – 10-нан 30 айлық есептік көрсеткішке дейінгі айыппұл);

Анықтама: сауалнама жүргізген заңды тұлғаны; сауалнамаға тапсырыс берген және оны төлеген адамдарды; сауалнама жүргізу уақытын; ақпарат жинау әдісін; сұрақтың нақты тұжырымын; сұралғандардың санын және сауалнама нәтижелерінің қателік коэффициентін көрсетпеу.

- сайлау алдындағы үгітті жүргізу шарттарын бұзу (122-бап – 20-дан 30 айлық есептік көрсеткішке дейінгі айыппұл);

Анықтама: «ҚР сайлау туралы» заңның 27-бабының 4-тармағына сәйкес сайлау алдындағы үгіт-насихат материалдарын таратуға тыйым салынады:

- мемлекеттік органдарға, жергілікті өзін-өзі басқару органдарына, сондай-ақ олардың лауазымды адамдарына, әскери қызметшілеріне, Ұлттық қауіпсіздік органдарының, құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне, судьяларға, сайлау комиссияларының мүшелеріне, діни бірлестіктерге;

- кандидаттар немесе олардың сенім білдірілген адамдары тіркеген журналистердің, БАҚ редакцияларының лауазымды адамдарының сайлауды БАҚ арқылы жариялауға қатысуына.

- үгіт материалдарын орналастыру (ескерткіштерде, обелисктерде, тарихи, мәдени немесе сәулеттік құндылығы бар ғимараттар мен құрылыстарда, сондай-ақ дауыс беруге арналған үй-жайларда, 124-бап – 25 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл);

- сайлау алдындағы үгіт жүргізуге республикалық бюджеттен бөлінген қаражатты жұмсау тәртібін бұзу (125-бап – 5 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл).

Аталған барлық құқық бұзушылықтар бойынша субъектілер болып азаматтармен және лауазымды тұлғалармен қатар кәсіпкерлік субъектілері де табылады. Баптардың санкцияларында 10-нан 50 айлық есептік көрсеткішке дейін (30-дан 153 мың теңгеге дейін) айыппұл қарастырылған.

Сайлау құқықтарына нұқсан келтіретін осы және басқа да әкімшілік құқық бұзушылықтар бойынша өндірістерді қозғау (ӘҚБтК-нің 101-126 – баптары) прокурордың айрықша құзыретіне жатады (ӘҚБтК-нің 805-бабы). Істерді сот қарайды.

Бірақ азаматтар өздерінің сайлау құқығы бұзылған жағдайда өз бетінше тікелей сотқа да жүгіне алады (ӘҚБтК-нің 807-бабының 1-бөлігінің 4-тармағы).

Бұл жағдайда аталған санаттағы істерді соттар бірден қарайды (прокурордың қаулысысыз), бірақ міндетті түрде прокурордың қатысуымен (сайлау құқықтарына қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылықтардың барлық құрамы бойынша: ӘҚБтК 101-126 - баптары).

Әкімшілік жауаптылықпен қатар сайлау заңнамасын бұзғаны үшін қылмыстық жауаптылық та көзделген.

Ол сайлау құқықтарын жүзеге асыруға немесе сайлау комиссияларының жұмысына кедергі келтіруге қатысты (ҚК - нің 150-бабы – 100 АЕК айыппұлдан бастап, түзету жұмыстарын, бас бостандығын шектеуді қоса алғанда, 4 жылға дейін бас бостандығынан айыру).

Екінші құрам – сайлау құжаттарын бұрмалау немесе дауыстарды дұрыс есептемеу (ҚК - нің 151-бабы – 4 мың АЕК мөлшеріне дейін айыппұл салу не түзеу жұмыстары / немесе 4 жылға дейін бас бостандығынан айыру немесе шектеу).

Қазіргі уақытта сайлау науқаны құқықтық алаңда өтіп жатыр. Сайлау заңнамасын бұзу фактілері тіркелген жоқ.

Сайлау науқанын жүргізудің заңдылығын одан әрі қамтамасыз ету үшін прокурорлар мемлекеттік және құқық қорғау органдарымен, сондай-ақ сайлау комиссияларымен тығыз қарым-қатынас орнатты.

Әрбір бұзушылық фактісі бойынша заңдарда көзделген барлық құқықтық шаралар қабылданатын болады.

Қарағанды облысының прокуроры, 3-санатты мемлекеттік әділет кеңесшісі-Мырзакеров Бауыржан Қыпшақұлы